Jeden z największych na świecie koncernów motoryzacyjnych, w skład którego wchodzi obecnie około 20 podmiotów, istnieje już od ponad stu lat. Przez ten czas wizja marki oraz jej zaplecze technologiczne ewoluowały w kierunku zdobywania coraz to nowych segmentów motorynku. Dziś firma FIAT produkuje auta osobowe, sportowe, dostawcze, terenowe oraz ciężarowe (pod różnymi markami), a dzięki tej wszechstronności jej renoma ciągle rośnie. Jak doszło do powstania tak dużego i dochodowego przedsiębiorstwa? Kto stoi za tym sukcesem?
Fiat – historia marki
Zakład Fabbrica Italiana Automobili Torino powstał 11 lipca 1899 roku – a więc jeszcze w XIX wieku – w Turynie (Włochy). Jego założycielami byli włoscy przedsiębiorcy: hrabia Roberto Biscaretti di Ruffia oraz porucznik kawalerii Giovanni Agnelli. To właśnie ten ostatni wniósł najbardziej znaczący wkład w powstanie i rozwój FIAT-a. Jak to zwykle bywa, początki nie były łatwe, lecz zaangażowanie kierownictwa i pracowników pozwoliło turyńskiej marce szybko zaistnieć na rozwijającym się rynku samochodowym.
Pierwszym wyprodukowanym pojazdem marki FIAT był model 3½ HP. Nazwa wzięła się stąd, że napędzał go niewielki, dwucylindrowy silnik o mocy 3,5 KM. Pojemność jednostki nie była imponująca i wynosiła 653 cm3. Można powiedzieć, że samochód ten powstał na bazie bryczki konnej, którą wyposażono w silnik przekazujący napęd na tylne koła za pośrednictwem łańcucha. Pojazd mógł przewozić trzy osoby i rozwijał maksymalną prędkość około 35 km/h. Źródła podają, że łącznie wyprodukowano 24 egzemplarze tego modelu.
Już cztery lata po założeniu firmy jej akcje trafiły na giełdę papierów wartościowych, a także uruchomiono filię przedsiębiorstwa w U.S.A. (Nowy Jork). W pierwszej połowie XX wieku spółce udało się otworzyć dwie nowe fabryki: obiekt Lingotto (uruchomiony w 1922 roku) oraz Mirafiori (oddany do użytku w 1939). Mimo dwóch wojen światowych firma istniała nadal, a jej zakłady pracowały. Co ciekawe, na początku lat 50-tych FIAT zaczął nawet produkować samoloty myśliwskie o napędzie odrzutowym (!) dla sił powietrznych Sojuszu Północnoatlantyckiego (NATO).
Druga połowa lat 60-tych była okresem ekspansji koncernu w kierunku przejęć innych firm związanych z branżą motoryzacją. Nowymi nabytkami FIAT-a stały się firmy: Autobianchi, OM, CSA, jak również większościowy pakiet akcji Magneti Marelli oraz Webera. W 1969 roku do rodziny FIAT-a dołączyły także marki Ferrari i Lancia. Dziesięć lat później powołano do życia holding o nazwie Fiat S.p.A., w skład którego weszły marki: Fiat, Lancia, Autobianchi, Abarth oraz Ferrari. W kolejnym roku do tego grona dołączyło IVECO (producent aut dostawczych) oraz – niedługo potem – Alfa Romeo z Maserati. Była to naprawdę imponująca włoska „rodzina” i zarazem kolekcja najlepszych marek samochodowych z Półwyspu Apenińskiego.
FIAT współpracował także z francuskim koncernem PSA, przeważnie przy produkcji małych modeli dostawczych. Obecnie własnością włoskiego producenta jest także Chrysler, a po fuzji z koncernem PSA powstał prawdziwy gigant motoryzacyjny o wartości około 50 miliardów dolarów. Nazywa się on Stellantis i generuje podobno cztery miliardy dolarów oszczędności rocznie dla spółek wchodzących w jego skład (PSA i FSA).
Historia FIAT-a ma też ważny, polski rozdział, który rozpoczął się bardzo dawno, bo w 1921 roku, kiedy to w Warszawie wybudowano pierwszą stację obsługi tych samochodów. W 1931 roku podpisano umowę licencyjną na produkcję modelu Fiat 508 oraz 621. Jednak prawdziwym kamieniem milowym dla polskiej motoryzacji było wprowadzenie do produkcji w żerańskich zakładach FSO samochodu Fiat 125p, co nastąpiło w 1967 roku. Równie ważnym wydarzeniem okazało się rozpoczęcie montażu w Fabryce Samochodów Małolitrażowych w Bielsku Białej i Tychach legendarnego „Malucha”, czyli Fiata 126p. Był to pojazd, który zrewolucjonizował motoryzację nad Wisłą, dając możliwość łatwego i taniego przemieszczania się prawie każdej polskiej rodzinie.
Najważniejsze modele Fiata
Nie sposób w tak krótkim tekście wymienić wszystkie modele włoskiego koncernu. Niektóre z nich zostały już wspomniane wyżej. Musimy ograniczyć się zatem do tych najważniejszych w historii turyńskiej marki. Niewątpliwie należy wskazać pierwszy seryjnie produkowany samochód małolitrażowy Fiata – model Zero. Pojawił się on w ofercie firmy w 1912 roku, a do produkcji zastosowano linię montażową (pomysł Forda). Lata 20- oraz 30-te zaowocowały powstaniem kolejnych niewielkich pojazdów (Fiat 508 i 509), jednak prawdziwym sukcesem okazał się wprowadzony do produkcji w 1936 roku Fiat 500 Topolino. Mimo niewielkiego silnika (niecałe 0,6 l pojemności), samochód ten szybko zdobywał rynek dzięki niskiemu spalaniu i nowoczesnej, zaokrąglonej karoserii. Kolejnym ważnym modelem był Fiat 600, czyli następca „500”, zaprezentowany po raz pierwszy w 1955 roku.
Późniejszy okres XX wieku pokazał, że przeważnie hitami rynkowymi Fiata stawały się nieduże samochody (Fiat Panda, produkowany od 1980 roku, oraz Uno – od 1983). W latach 90-tych powstały bardzo popularne w Polsce Fiaty: Cinquecento, Seicento oraz Punto. Koniec XX i początek XXI wieku był dla spółki czasem lekkiej zmiany kursu w stronę produkcji większych aut i stałego podnoszenia ich jakości. Włosi robili wszystko, aby uwolnić się od wizerunku producenta małych, tanich pojazdów. Pierwszym sukcesem w tej strategii był model Bravo II, wprowadzony do produkcji w 2007 roku jako następca mniej udanego Stilo. Nowe Bravo zdobyło uznanie ładną linią nadwozia, dość przestronnym wnętrzem i silnikami serii JTD (nowy, oszczędny diesel Fiata). Wielkim hitem okazał się także nowy Fiat 500, którego produkcja rozpoczęła się w 2007 roku, a w kolejnych latach wprowadzono modele 500L oraz 500X.
FIAT dziś
Obecnie mówi się, że koncern Stellantis, do którego należy FIAT, jest jednym z czołowych producentów aut na świecie. Trudno zliczyć wszystkie wytwarzane przez niego modele. Niemniej pojazdy z logiem turyńskiej fabryki stanowią nadal dużą część całej produkcji. Aktualnie FIAT oferuje w swoich salonach samochody od tych niewielkich, jak „500” (również z napędem elektrycznym), poprzez nieco większe konstrukcje jak Panda (w wielu wersjach wyposażenia), aż po kompaktowe Tipo (hatchback, sedan oraz kombi w przystępnych cenach). Klienci mają również możliwość zakupu aut dostawczych różnego typu z gamy Fiat Professional.
FIAT to marka, która przez ponad sto lat istnienia wyrobiła sobie opinię lidera sprzedaży niedużych, ale sprawdzonych samochodów. Wydaje się, że pozycja koncernu na światowym rynku motoryzacyjnym jest i nadal pozostanie niezagrożona.